Wat is de energietransitie?

De energietransitie is de uitdaging om het gebruik van fossiele energie (energie opgewekt uit bijvoorbeeld kolen of gas) te verminderen. Uiteindelijk willen we volledig van fossiele energie af in 2050. Fossiele brandstoffen zoals olie, aardgas en steenkolen zijn de bron van de meeste energie die we vandaag gebruiken. Het winnen (uit de grond halen) en gebruiken van deze fossiele bronnen is niet alleen erg slecht voor het milieu, het is ook slecht voor onze gezondheid. De uitstoot van CO2 is zo groot dat het klimaat verandert en de aarde opwarmt. Deze klimaatverandering heeft grote gevolgen: de zeespiegel stijgt en we hebben steeds vaker te maken met extreem weer. We zullen onze openbare ruimte moeten aanpassen aan deze veranderingen. De kans bestaat dat veel plant- en diersoorten uitsterven. De energietransitie, het massaal overstappen op duurzame energiebronnen die nooit op gaan, zoals wind en zon, moet de CO2-uitstoot en die klimaatverandering tegenhouden.

Het doel van deze vermindering is om in 2050 helemaal geen fossiele energie meer te gebruiken. De energietransitie betekent ook dat als vervanging van de fossiele energie, duurzame energie opgewekt moet worden. Duurzame energie is energie die opgewekt wordt uit de zon, de wind, of de diepere aardlagen onder onze gemeente. De energietransitie gaat over het opwekken van energie op manieren die zo min mogelijk gevolgen hebben op de fysieke leefomgeving (onze omgeving en dus alles wat we zien, ervaren, horen en ruiken). Het gaat ook over het verwarmen van gebouwen op andere manieren dan met gas. Daarnaast gaat de energietransitie over de infrastructuur (kabels, leidingen en transformatorhuisjes) die nodig is om energie te verplaatsen. Tot slot gaat de energietransitie over het besparen van energie.

Zoals aangegeven is de energietransitie een uitdaging die iedereen in onze gemeente raakt. Het is een opgave die bij veel thema’s terugkomt zoals wonen , werken en ondernemen en buitengebied . Het is ingewikkeld omdat we de opwek van energie, de infrastructuur en ons gedrag moeten veranderen. Het is ook een opgave die op iedere gemeente, iedere organisatie en ieder mens in ons land af komt. In het volgende deel gaan we in op wat dit concreet betekent voor onze gemeente.

Waar staan we nu?

Onze gemeente is onderdeel van de energieregio West-Brabant. In deze regio kijken we naar wat we samen aan energie opwekken, maar ook gebruiken. Met de 16 andere gemeenten in de regio maken we een Regionale Energiestrategie (RES), een plan waarin wij met elkaar bepalen hoe we een duurzaam en slim energiesysteem in West-Brabant gaan maken. Ook bepalen we samen met elkaar waar verschillende vormen van duurzame energie het beste opgewekt kunnen worden en maken we afspraken over de verdeling en het transport van energie. In 2018/2019 zijn we begonnen hiermee begonnen. In 2018 was het totale energiegebruik in Geertruidenberg 3.015 terajoule (TJ). Daarvan ging 822 TJ naar de gebouwde omgeving, 1.077 TJ naar verkeer en vervoer, 711 TJ naar industrie, energie, afval en water, 16 TJ naar landbouw, bosbouw en visserij, en 377 TJ naar hernieuwbare warmte.

Wat komt er op ons af?

De komende tijd gaan we met de andere gemeenten in West-Brabant de regionale energiestrategie verder uitwerken. Dit betekent dat we gaan onderzoeken en afwegen waar we kunnen besparen, en waar welke vormen van duurzame energie het beste een plek kunnen geven. Denk daarbij aan zonnepanelen. Daarnaast kijken we naar hoe en wanneer onze woningen van het gas af kunnen.

Onder meer vanwege de Amercentrale is onze gemeente een knooppunt van energiestromen. Allerlei kabels en leidingen komen hier bij elkaar. Er ligt niet alleen een warmtenet van de Amercentrale, er lopen ook diverse hoogspanningsleidingen tussen de Amercentrale en andere delen van Nederland. Dit kan mogelijkheden bieden om Geertruidenberg een energieknooppunt te maken voor 380/120 kV hoogspanningsverbindingen. In onze gemeente bestaan mogelijkheden voor aanlandlocatie voor windenergie van zee.

De transitieopgave heeft ook gevolgen voor de Amercentrale in onze gemeente. Deze energiecentrale moet veel minder fossiele energie gaan gebruiken. De gevolgen voor de Amercentrale worden verder onderzocht. Het warmtenet (dat is een netwerk van buizen waarmee we warmte naar gebouwen en huizen brengen) van de Amercentrale kan wellicht worden uitgebreid. Zo kunnen er meer gebouwen met dit warmtenet verwarmd worden. De mogelijkheden voor duurzame verwarming onderzoeken we in de Regionale Energiestrategie en Transitievisie Warmte. Daarnaast kijkt men hoe dit warmtenet verduurzaamd kan worden. Hierbij sluiten we aan bij de doelstelling uit de concept-RES om 15% besparing te realiseren op het gebruik van warmte in de gebouwde omgeving in 2030 (van 5,8 TWh naar 4,9 TWh in 2030 voor de hele regio).

De energietransitie heeft niet alleen gevolgen voor de manieren waarop wij onze woningen verwarmen. Ook bedrijven en organisaties moeten hun werkwijzen en energieverbruik verminderen om bij te dragen aan de energietransitie. De energietransitie kan ook gevolgen hebben voor onze mobiliteit. Auto’s gaan in plaats van op benzine of diesel rijden op elektriciteit, waterstof, duurzaam biogas of een combinatie van (duurzame) energiedragers.

De totale energiebesparingsopgave in de gebouwde omgeving (de kernen in West-Brabant) bedraagt 28.000 TJ (terajoule) (Duurzaamheidsprogramma 2018). Dat is ongeveer 25% van het totale verwachte energieverbruik in 2050. De 95.000 TJ die overblijft moet duurzaam opgewekt gaan worden. Hiervoor ligt een concrete opgave voor de aanleg van 24 hectare aan zonnevelden.

Hoe zien we de toekomst van energie?

Het doel van de energietransitie is om in 2050 helemaal geen fossiele energie meer te gebruiken. We gaan dit bereiken door in te zetten op het waar mogelijk besparen van energie en het opwekken van hernieuwbare energie. Op basis van wat we nu aan energie verbruiken en wat er mogelijk is om te besparen bepalen we hoeveel energie we op een duurzame manier op moeten wekken. Om de energietransitie in onze gemeente in te zetten is alvast een Duurzaamheidsvisie en -programma opgesteld. In het Duurzaamheidsprogramma worden projecten genoemd die een eerste stap vormen naar een duurzaam Geertruidenberg, zoals projecten voor het aanbrengen van zonnepanelen en duurzame verwarmingsbronnen. Deze projecten zijn gebouwd op twee uitgangspunten: (1) we kunnen niet de hele periode tot en met 2050 voorspellen, maar over de eerstvolgende periode van vijf jaar kunnen we goede inschattingen maken. Met concrete projecten gaan we de komende jaren meters maken en (2) tegelijkertijd zijn we voor een aantal zaken afhankelijk van landelijk beleid, maar zetten we nu een aantal zaken stevig in de steigers zodat we na 2022 verder kunnen opschalen en versnellen.

In deze omgevingsvisie hebben we voor diverse gebieden en thema’s al in meer detail aangegeven wat de energietransitie gaat betekenen voor de woningen, (agrarische) bedrijven en het landschap van onze gemeente. We maken daarnaast keuzes voor zoekgebieden voor zonneweides, lees meer bij de ambitie Toekomstbestendige en groene gemeente.

Langzaam en (waarschijnlijk) per wijk gaan huizen over van gasverwarming naar andere, meer duurzame, vormen van verwarming. In plaats van gasverwarming krijgt een woning een verwarmingssysteem op basis van bijvoorbeeld elektriciteit, aardwarmte, biomassa of waterstof. Voorafgaand aan het veranderen van gasverwarmingen naar andere manieren van het verwarmen van woningen, gaan we onderzoeken hoe woningen het beste op een andere, duurzame, manier verwarmd kunnen worden.

Op het gebied van wonen werken wij samen met de woningbouwcorporatie in onze gemeente. We stimuleren hen om hun woningen voor 1 januari 2021 aan te passen voor energielabel B. Alle nieuwbouwwoningen in onze gemeente zijn energieneutraal en de woningbouwcorporatie bouw in principe alleen nog maar nul-op-de-meter-woningen.

Relatie met thema's: Gezondheid, Klimaat, Wonen, Bereikbaarheid

Relatie met ambities: Toekomstbestendige en groene gemeente, Gezonde en veilige gemeente, Ondernemende gemeente