Wat is klimaatverandering ? 

Mensen hebben invloed op het klimaat. Door alles wat we uitstoten (door machines, auto’s en allerlei activiteiten) komen er gassen in de lucht die allerlei gevolgen hebben. Bijvoorbeeld de uitstoot van CO2 is zo groot, dat het klimaat verandert en de aarde opwarmt. Deze klimaatverandering heeft grote gevolgen: de zeespiegel stijgt en we hebben steeds vaker te maken met extreem weer. De kans bestaat dat veel plant- en diersoorten uitsterven.

Klimaatadaptatie en -mitigatie

De uitdaging rondom de verandering van het klimaat en de manier waarop we hiermee omgaan, raakt ons allemaal en werkt overal in door. Het klimaat is daarmee een heel belangrijk thema om onze leefomgeving gezond en veilig te houden. Klimaatmitigatie zijn maatregelen waarmee we de opwarming willen beperken. De gemeente draagt hier aan bij door de CO2-uitstoot te verminderen en een energietransitie te maken. Deze vraagstukken hebben sterk met elkaar te maken. Energietransitie betekent dat we de oorzaak van klimaatverandering (uitstoot van broeikasgassen) proberen te verminderen. Klimaatadaptatie wil zeggen: we passen de omgeving aan om beter om te gaan met de effecten van de klimaatverandering. Als we daar optimaal mee kunnen omgaan, dan noemen we dat klimaatbestendigheid.

Wat komt er op ons af?

Als we het over klimaat(verandering) hebben dan zien we allerlei ontwikkelingen. Het heeft effecten zoals hittestress, extreme droogte, extreme neerslag en de stijgende zeespiegel. De discussie over klimaatverandering heeft ook gevolgen voor de Amercentrale in onze gemeente. Het kolengestookte deel van deze centrale moet als gevolg van een beslissing van 18 mei 2018 uiterlijk in 2025 gesloten worden of omschakelen op een andere brandstoffen dan kolen.

Om de schade van de klimaatverandering zoveel mogelijk te beperken moeten we maatregelen nemen. We nemen maatregelen die ruimtelijke gevolgen heeft. Daarnaast kijken we of deze maatregelen zijn te samen te nemen met andere uitdagingen die op ons af komen. Bijvoorbeeld op het gebied de landbouw of het hergebruik van grondstoffen (circulaire economie). Ook de rioleringen moeten klimaat robuust worden ingericht, omdat deze nu vaak overbelast worden tijdens natte periodes.

Onder hittestress verstaan we de “aandoening veroorzaakt door extreme hitte, die zich uit in diverse lichamelijke klachten, waarbij mensen en dieren warmte niet kwijt kunnen”. De inrichting van de leefomgeving is van invloed op deze hittestress. In gebieden met veel bebouwing en verharding zal de hittestress hoger zijn dan op het platteland. Klimaatverandering heeft dus een effect op gezondheid, economie, (water)veiligheid, maar ook de biodiversiteit.

Klimaatadaptatie en ruimtelijke adaptatie gaan hand in hand. We moeten onze kernen en het buitengebied zó inrichten dat we voorbereid zijn op het toekomstig klimaat. Dit noemen we ruimtelijke adaptatie. Daarbij is meerlaagse veiligheid belangrijk, dat betekent dat we het risico op overstromingen bestrijden door een combinatie van waterkeringen (laag 1), ruimtelijke ordening (laag 2) en crisisbeheersing (laag 3). Op al deze niveaus worden maatregelen bedacht om dit te bereiken.

Hierbij zien we tevens dat gezocht wordt naar het combineren van de diverse opgaven. Het combineren van opgaven noemen we ook wel meekoppelkansen. Een meekoppelkans is bijvoorbeeld het realiseren van een ‘dak’ van zonnepanelen boven een parkeerplaats.

Hier worden enorme kansen gezien, zoals het meenemen van klimaatadaptatie in het ontwerp van nieuwbouw of in de (ruimtelijke) veranderingen die de energietransitie met zich meebrengt. De ambities voor klimaatadaptatie zullen moeten landen in deze Omgevingsvisies.

Op het gebied van klimaatadaptatie lopen er in Nederland twee grote beleidsprogramma’s: de Nationale Adaptatiestrategie en het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie.

Gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk werken samen in het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie, dat onderdeel is van het Nationale Deltaprogramma. Het doel: in 2020 klimaatadaptatie verankeren in beleid en in 2050 klimaatbestendig zijn.

Waar staan we nu? 

Uit de Klimaatatlas West-Brabant blijkt dat onze gemeente als geheel gevoelig is voor overstromingen. Dat is ook niet vreemd voor een gemeente met veel water en grenzend aan de Bergsche Maas. Dankzij de primaire keringen houden we onze voeten droog. Met name in de kernen in onze gemeente kan hittestress optreden, zo blijkt uit de Klimaatatlas West-Brabant. De effecten van hittestress zijn het grootst in delen van Raamsdonksveer en Geertruidenberg. De gemeente Geertruidenberg heeft een klimaatstresstest laten uitvoeren. Op basis van de resultaten en een risicodialoog met de omgeving komen we tot maatregelen. Op regioniveau wordt binnen de (DPRA) werkeenheden samengewerkt op dit onderdeel.

Hoe zien we de toekomst van het klimaat?

We willen een duurzame en klimaatadaptieve gemeente zijn. Als een van de ontwikkelrichtingen zien we de ontwikkeling van de Slikpolder als natuurgebied. Ook de toekomst van het Amergebied biedt hiervoor kansen. Wij kiezen daarom voor het toekomstperspectief vervlechting, waarbij we een flexibele zonering toepassen. Bij deze ontwikkelingen bieden we ruimte aan groene en blauwe natuur, en passen we klimaatadaptieve maatregelen toe. 

Bij nieuwbouwopgave of transformaties van gebieden zetten we ook in het verwerken van adaptatiemaatregelen om zo onze leefomgeving meer klimaatrobuust te maken. Dat houdt in dat we onze gebouwen en wijken (her)inrichten zodat het beter is opgewassen tegen extremer weer, zoals hevige regen, hittestress of periodes van droogte. Inwoners kunnen zelf aan de slag met bijvoorbeeld groene daken en regentonnen. Hiervoor is ook een subsidieregeling beschikbaar. Als gemeente stimuleren we dit bij inwoners, maar passen het zelf ook bij nieuwe projecten en bij vervanging toe. Beleid rondom water zet in op infiltreren, bergen, afvoeren. Waar mogelijk zetten we ook in op het tegengaan van hittestress in onze gemeente, dit levert in potentie een bijdrage aan het verder verbeteren van de gezondheid. Voorbeelden om de omgeving stressbestendig te maken zijn schaduwwerking door bomen, minder verharding en meer groen. Ook hier kunnen inwoners zelf initiatief in nemen. Daarnaast zetten we in op de verdere uitvoering van klimaatadaptatiemaatregelen in regionaal verband. Daarnaast zetten we in op de verdere uitvoering van klimaatadaptatiemaatregelen in samen met de regio. Er worden nog klimaatrisicodialogen gevoerd rondom klimaatadaptatie, op basis waarvan we een uitvoeringsagenda vaststellen. In die agenda zeggen we welke maatregelen we als gemeente nemen om voor te bereiden en aan te passen op de veranderingen in het klimaat.

Relatie met thema's: Groene Omgeving, Gezondheid, Wonen

Relatie met ambities: Toekomstbestendige en groene gemeente, Ondernemende gemeente, Gezonde en veilige gemeente

Relatie met waarden: Water